De zachte kracht van stilstaan in Miksang Fotografie: de waardevolheid van innerlijke en uiterlijke stilte

Hèlen
25 augustus 2024

In de hectiek van het dagelijks leven en de drukte in je denkhoofd is het verleidelijk om voortdurend vooruit te blijven gaan. Je wordt gedreven door een onrustig, onbehagelijk gevoel altijd op zoek naar het volgende grote moment, het volgende plaatje, de volgende ervaring, de volgende vakantie en de volgende mooie plek waar het te beleven is of waar je echte rust en echte betekenis hoopt te vinden.

Dit is vaak onbewust en niet zo zwart-wit ;-) 

In Miksang Fotografie ligt de nadruk op het proces van waarneming – over de verschillende aspecten van kijken en zien en de ervaring van verwondering en de vreugde van geraakt zien. Dit proces is diepgeworteld in contemplatie en de tijd nemen voor de directe ervaring van geraakt zien, of zoals we het in moderne termen zouden kunnen noemen: onthaasten met zingeving. Hierin is stilstaan niet alleen een fysieke handeling, maar ook een cruciale beweging van non-actie in het proces van zuivere waarneming.

Stilstaan, zowel innerlijk als uiterlijk, is essentieel in fotografie met de benadering van Miksang 'Goed Oog'. In beweging merk je ook op dat je momenten van geraakt zien ervaart, maar glijd je langs je ervaring van waarneming heen, zowel in jezelf als langs wat je ziet. In stilstand kun je die momenten van frisse, pure waarneming helemaal binnen laten komen voordat je ze fotografisch vastlegt. In deze stilstand laat je je camera nog even met rust. Ook het direct grijpen naar de camera om een foto te maken is nog steeds beweging!

Tot volledige stilstand komen kun je trainen. En waarom zou je dat trainen? “Ik zie het wel hoor,” hoor ik regelmatig. Maar als je eenmaal de flits van waarneming hebt ervaren en begrijpt hoe je je kunt afstemmen op beschikbaar zijn, dan gaat dat gevoel nooit meer weg! Wat echter wel kan gebeuren, is dat wat je ziet vager en mistiger wordt als je niet meer echt stilstaat. Je valt dan terug in de gewoonte die je het beste kent: erlangs heen glijden, haast en op weg zijn naar je afspraak, je plan afmaken, enzovoort.

De ervaring leert dat volledig stil blijven staan, zowel uiterlijk als innerlijk, rust geeft. Zo simpel is het.


Wat betekent stilstaan in Miksang Fotografie?

In de context van Miksang Fotografie betekent stilstaan meer dan simpelweg ophouden met lopen. Het gaat om volledig tot rust komen, zowel fysiek als mentaal. Wanneer je een flits van waarneming ervaart—dat moment waarin iets van alledaagse schoonheid je plotseling raakt—is het essentieel om letterlijk en figuurlijk stil te staan. Dit stilstaan stelt je in staat om je volledig open te stellen voor wat je ziet, om het moment volledig te laten binnenkomen zonder het fris geziene te verstoren met je gebruikelijke gedachten, verwachtingen, of doelgerichtheid.

Uiterlijk stilstaan: Dit is de eerste en meest voor de hand liggende stap—letterlijk tot stilstand komen. Het betekent stoppen met bewegen en tot volledige stilstand komen. Door fysiek stil te staan, geef je jezelf de kans om echt contact te maken en je te verbinden met de hele ervaring van jezelf en wat je ziet. Je geeft jezelf tijd en ruimte om je ervaring te ervaren. Fysiek onthaast je en je gunt jezelf diepe ontspanning, die tot diep in je cellen doorwerkt. Deze aspecten van mindfulness in actie hebben ook een positieve impact op je immuunsysteem en je hersenen kunnen er aanzienlijk jonger van worden. (Zie dit artikel van Radar AVRO/Tros: Dit is het effect van meditatie op je hersenen).

Innerlijk stilstaan: Innerlijk stilstaan is net zo belangrijk, zo niet belangrijker. Het houdt in dat je je denkende hoofd kalmeert en al je gedachten in de vorm van oordelen en vooroordelen en 'dat is wel interessant voor een foto' en 'dat is niet interessant voor een foto' laat wegvallen. Innerlijke stilte stelt je in staat om helder te zien, zonder dat je waarneming meteen wordt vertroebeld door gedachten. De zintuiglijke sensatie van geraakt zien is heel direct en levendig en hier zit namelijk geen enkele gedachte in. De vertroebeling ontstaat door wat je denkt te zien of wat je verwacht te zien en hoe je gaat denken over hoe de foto eruit moet komen te zien. Ons denken is nu eenmaal razendsnel! En hoe snel je reactieve denken opstart komt doordat je dit al heel veel gedaan hebt. Je bent hier heel goed in geworden en dit zal als eerste naar boven komen. Maar het is mogelijk om in een staat van openheid en beschikbaarheid te blijven, waarin je wakker en verbonden in het moment kijkt naar wat je hebt opgemerkt dat je visueel raakte.


Wakker Kijken en Zuivere Waarneming in Miksang Fotografie

Een essentieel onderdeel van dit proces is wat in Miksang Fotografie "wakker kijken" wordt genoemd. Maar wat betekent dit eigenlijk, en hoe verschilt het van andere vormen van waarneming?

Zuivere waarneming gaat verder dan simpelweg iets zien met je ogen. De functie van je ogen is kijken en je ogen hebben geen mening of oordeel. Zuivere waarneming is een vorm van visuele waarneming die vrij is van oordelen, vooroordelen, indelen, vergelijken, verwachtingen en associaties. Het is niet het resultaat van actief zoeken naar een specifiek beeld of onderwerp, maar eerder het ontvankelijk zijn voor wat zich op natuurlijke wijze aandient en wat jij opmerkt en bekijkt voordat het denken is opgestart. En als je denken is opgestart, dat je het verschil herkent en terugkeert naar de zuivere waarneming.

Wat zuivere waarneming niet Is: Zuivere waarneming is niet het resultaat van hard werken, intense concentratie, of geforceerde aandacht. Het is niet op zoek zijn naar het perfecte plaatje, geen jacht op een beeld dat aan je vooropgezette ideeën voldoet. Wanneer je op deze manier kijkt, verlies je de spontaniteit en de frisheid die je juist wel zou willen ervaren en ook wilt terugzien in je foto.

Wat zuivere waarneming wel Is: Zuivere waarneming begint met bewust wakker kijken en visueel gewaarzijn. Dit betekent dat je niet alleen aanwezig bent met je ogen, maar ook met je hart. Ons hart is een mysterieuze plek in ons zijn, en toch weet je wat het is; als je iets voelt wat je raakt dan weet je dat, want je voelt het. Wat je voelt is een ongefilterde zuivere sensatie van waarneming, een snesatie van je innerlijke wijsheid. Je hart klopt altijd ;-) 

Wakker kijken als zuivere waarneming is een bewuste afstemming waarbij je je visueel gewaarzijn uitnodigt om zich te verder te ontvouwen. Het is een delicate balans: aan de ene kant ben je bewust en oplettend, aan de andere kant laat je de visuele wereld je tegemoetkomen. Het is een wakkere ontspanning van kijken en opmerken wat je zomaar ziet. Het zien gebeurt, daar hoef je niets voor te doen.

Het is altijd een dans tussen deze twee aspecten van de Miksang geest: visueel wakker zijn en je gewaarzijn vergroten. Als je alleen wakker kijkt, kan dat al snel hard werken worden—je probeert iets te zien, je zoekt actief naar iets om vast te leggen. Maar als je alleen je gewaarzijn vergroot en open bent zonder wakker te kijken, loop je het risico dat je niet helemaal verbonden bent met je directe omgeving en loop je de alledaagse schoonheid mis.


De waarde van het stilstaan, onthaasten en wakker kijken

Met de oefeningen in Miksang Fotografie en de stapsgewijze Miksang Methode leer je de waarde van het stilstaan, onthaasten en het wakker kijken—een kunst die zowel uiterlijke als innerlijke stilte vereist. Door stil te staan na een flits van waarneming, te onthaasten en bewust wakker te kijken, creëer je de ruimte om volledig contact te maken met wat je ziet. Vanuit volledige stilstand kan je dieper kijken om de subtiele schoonheid van het alledaagse volledig toe te laten. Het is een combinatie van afstemming en actie van stilstaan, de balans tussen visueel bewustzijn en wakker kijken, en het onthaasten die jou in staat stelt om beelden vast te leggen die niet alleen mooi zijn, maar ook doordrenkt zijn met de diepe, stille vreugde van zuivere waarneming—een vorm van meditatie in actie.

Heb je interesse in je innerlijke stilte met Miksang Fotografie?